PLAZMA OBOGAĆENA TROMBOCITIMA I MATIČNE ĆELIJE
Regenerativna medicina je relativno nova grana medicine kojom je započeo 21. vijek, a vezuje se za matične ćelije i njihovu sposobnost da se diferenciraju u druge ćelije i tkiva čime se otvaraju velike mogućnosti terapije brojnih oboljenja i povreda. Pored matičnih ćelija – Bone Marrow Stem Cells (BMSC) i Mesenchymal Stem Cells (MSC), liječenje oboljenja i povreda koštano zglobnog sistema metodama regenerativne medicine, podrazumijeva i primjenu plazme obogaćene trombocitima – Platelets rich plasma (PRP).
Regenerativna medicina predstavlja dragocjenu opciju tretmana oboljenja i povreda u slučajevima kada se brojnim drugim modalitetima liječenja ne postiže željeni odgovor.
Primjenom metoda regenerativne medicine moguće je odložiti potrebu za operativnim zahvatom kod pacijenata kojima je indikovana hirurška intervencija. Ove procedure pokreću mehanizme regeneracije, smanjuju zapaljenske reakcije u zglobovima i tkivima, čime se ublažava bol i povećava pokretljivost, te olakšavaju kretanje.
Nakon dvije decenije liječenja povreda i oboljenja pacijenata operativnim putem u svojoj ortopedskoj praksi, prof.dr Aleksandar Jakovljević od 2011. godine bavi se metodama regenerativne medicine uz impresivne terapijske rezultate.
Ličnim iskustvom koje je bazirano na preko 100 000 aplikacija plazme obogaćene trombocitima (PRP) personalizovanom metodom, u zavisnosti od simptomatologije pacijenta i kliničkog nalaza, dokazan je ogroman potencijal liječenja ovim terapijskim postupkom.
Indikacije za primjenu PRP su brojne, a jedna od najčešćih su degenerativne promjene koljena u srednjoj i starijoj životnoj dobi, posebno kod žena. Potom, degenerativne lezije ili oboljenja i povrede ramena, lakta, ručnog zgloba, šake, kičme, kukova, skočnih zglobova, stopala, peta, mišića, tetiva…
Važan zadatak predstavlja tretman sportista sa povredama, kao i sindromi prenaprezanja…
U slučaju svježih povreda mišića, tetiva i zglobova, bitno je da se terapija počne što prije, jer je dokazano da metode regenerativne medicine daju najbolje rezultate ako se primijene u prvih 24 sata nakon povrede.
Način izvođenja procedure
U našoj ordinaciji procedura PRP podrazumijeva vađenje krvi, potom slijedi kratkotrajna obrada (centrifugiranje), te aplikacija putem injekcije u bolnu ili povrijeđenu regiju. Pri aplikaciji se osjeti bol slabijeg intenziteta, koji ponekad može potrajati par sati ili par dana nakon intervencije, što predstavlja normalnu reakciju. Na mjestu primjene može doći do pojave manjeg krvnog podliva. Cijela procedura traje 20 – 30 min. Uobičajeno je da pacijent primi 3 – 5 doza PRP u razmaku od 5 do 7 dana.
U okviru našeg protokola, pristup svakom pacijentu je individualan, a količina krvi, broj doza i vremenski interval između doza se određuju u zavisnosti od indikacija i simptomatologije, na osnovu kliničke procjene ljekara.
S obzirom na to da se radi o vlastitoj krvi, nema alergijskih reakcija.
Savjetuje se da pacijent nekoliko dana prije aplikacije PRP ne uzima lijekove koji utiču na aktivnost trombocita (aspirin, diklofenak, brufen, ketonal..).
Najbolji rezultati se postižu kada se primjena PRP kombinuje sa fizikalnim tretmanima.
Kontraindikacije
PRP se ne primjenjuje kod pacijenata sa malignim bolestima na aktivnom liječenju hemioterapijom, infektivnim febrilnim stanjima, hematološkim oboljenjima, dok kod pacijenata koji koriste antikoagulanse ili kortikosteroide odluka o primjeni PRP se donosi individualno.
MATIČNE ĆELIJE
Matične ćelije su pluripotentne ćelije koje imaju sposobnost samoobnavljanja, diferencijacije i proliferacije. One imaju sposobnost da se razviju u bilo koju ćeliju i tako grade različita tkiva. Tu sposobnost zadržavaju tokom čitavog života, odnosno čine rezervu za oštećena tkiva i organe.
Neophodno je napraviti razliku između 2 modela tretmana matičnim ćelijama. Jedna opcija je alogena transplantacija – u kojoj pacijent prima matične ćelije od odgovarajućeg kompatibilnog donora – od rođaka ili od osobe sa kojom nije u krvnom srodstvu. Druga opcija je autologna transplantacija u kojoj pacijent prima vlastite matične ćelije.
Osnovna podjela matičnih ćelija je na embrionalne matične ćelije (ESC) i adultne matične ćelije (ASC).
Embrionalne matične ćelije – embryonic stem cells (ESC)
Embrionalne matične ćelije predstavljaju kulture ćelija koje nastaju nakon začeća. Razvijaju se od ebiplastnog tkiva unutrašnje mase ćelija blastocista. Blastocista je rani razvoj embriona – otprilike 4 do 5 dana starog fetusa. Embrionalne ćelije su pluripotentne, te teoretski se mogu diferencirati u ćelije koje potiču od sva tri embrionalna lista. Dakle, mogu se razviti u svaku od više od 200 tipova ćelija odraslog tijela čovjeka kada imaju dovoljnu stimulaciju za specifičan tip ćelija.. Prvi put su izolovane iz unutrašnjeg sloja ćelija mišjeg embriona 1981.
Ove ćelije su jedino dostupne ukoliko se embrion razori u laboratorijskim uslovima, što je potpuno neetično sa medicinskog, kao i sa pravnog stanovišta. Dakle, iako se čine kao idealne za procese regenerativne medicine, postoji čitav niz etičkih i praktičnih problema koji značajno otežavaju i ograničavaju njihovu primjenu.
Adultne (zrele) matične ćelije – adult stem cells (ASC)
Adultne matične ćelije su postnatalne ćelije, tj. ćelije koje nakon rođenja ostaju u našem organizmu i učestvuju u procesima reparacije oštećenog tkiva. One stare kao i sam organizam, pa vremenom gube na vitalnosti. Izoluju se iz organizma nakon rođenja i imaju manji diferencijalni potencijal, ali puno više prednosti kada se govori o njihovoj primjeni u regenerativnoj medicini. Adultne matične ćelije se iz organizma dobijaju punkcijom koštane srži karličnih kostiju ili drugih dugih kostiju ili masnog tkiva. Dijele se na matične ćelije koštane srži – Bone Marrow Stem cells (BMSC) i matične ćelije masnog tkiva – Adipose mesenchymal stem cells (AMSC).
Dobijanje matičnih ćelija iz koštane srži (BMSC) radi se na taj način da se putem odgovarajuće opreme vrši otvaranje kost – trepanacija, uzimanje koštane srži, te njena obrada prema protokolu. Najčešće se vrši punkcija kostiju karlice, ili drugih dugih kostiju.
Dobijanje matičnih ćelija iz masnog tkiva (AMSC) radi se metodom liposukcije, te nakon dobijanja masnog tkiva vrši se obrada i priprema matičnih ćelija prema protokolu. Masno tkivo se dobija iz predjela prednjeg trbušnog zida. Postupak se odvija u operacionoj sali poštujući sve principe asepse i antisepse.
Prisustvo samih matičnih ćelija, kao i citokina i drugih hemijskih signala koje one luče omogućava brzu i efikasnu regeneraciju tkiva na mjestu aplikacije.
